Patiënten nemen in Haarlem steeds meer de zorgregie van het ‘bevoogdende’ ziekenhuis

Foto: Jacqueline Schweig van de cliëntenraad met op de achtergrond bestuursvoorzitter Ivo van Schaik.

Na het passeren van de draaideur legt de patiënt zijn lot in handen van de deskundigen in het ziekenhuis. Zij weten het beste wat er moet gebeuren. Toch? Nou, het Spaarne Gasthuis wil van die bevoogdende rol af. Een jaar geleden ontstond het idee om een patiëntenpanel in het leven te roepen. Corona bracht deze inspraak in de zorg in een enorme stroomversnelling.

Alle ziekenhuizen hebben een cliëntenraad. Dat is zo door de wet bepaald. Maar enkele ziekenhuizen willen een stap verder zetten. Ivo van Schaik, bestuursvoorzitter van het Spaarne Gasthuis, wil een omslag maken van bevoogdende zorg naar een zorg waarin de patiënten zelf meer de regie kunnen nemen. ,,Het gaat over het eigen leven, het ziek zijn en de behandeling. Zelfs de meest assertieve mensen zag je in de ziekenhuisomgeving passief worden. Toen hebben we zitten nadenken wat er nodig is om mensen zelf de regie te laten nemen. Er zijn verschillende vormen van patiëntenparticipatie maar ze starten allemaal met de vraag: is het duidelijk wat onze patiënten willen, wat belangrijk voor hen is? Begin dit jaar hebben we ons patiëntenpanel gelanceerd en zijn we begonnen met de werving van panelleden. Dat geeft de mogelijkheid vragen voor te leggen aan onze klanten.” De inkt van dat beleidsvoornemen was echter nog nauwelijks droog toen de coronapandemie uitbrak.

Inmiddels hebben zich 650 patiënten van het Spaarne Gasthuis aangemeld om deel te nemen aan het panel. De bedoeling is dat dit er rond de 3000 worden. Vanuit de cliëntenraad heeft Jacqueline Schweig, lid van de Cliëntenraad, zich hard gemaakt voor de invoering van zo’n panel. Daarbij is het van belang dat de inspraak ook daadwerkelijk in beleid wordt vertaald. ,,We zijn in verband met de coronacrisis versneld begonnen. Juist omdat er veel veranderde in de manier waarop de zorg werd aangeboden, vonden we het heel belangrijk om snel een beeld te hebben van de wensen van de patiënten hierin.’’

Het patiëntenplatform kreeg vier vragen voorgelegd over vernieuwingen in de zorg. Vernieuwingen die door corona sterk werden versneld. De belangrijkste was natuurlijk het leveren van zorg op afstand aan non-coronapatiënten via de telefoon of beeldbellen. Om zo waar mogelijk fysiek ziekenhuisbezoek tijdens de coronapiek te beperken. 438 Panelleden beantwoordden de vragen. Schweig: ,,De cijfers die dat opleverde waren heel interessant en verrassend. Er is nog weinig onderzoek naar gedaan hoe mensen het beeldbellen ervaren.’’

Een kleine meerderheid van de panelleden zegt dat ze waarschijnlijk gebruik zal maken van het beeldbellen als alternatief voor het bezoek aan een zorgverlener in het ziekenhuis. Bijna een kwart zegt hier zeker de voorkeur aan te geven en 23 procent zegt dit waarschijnlijk niet te zullen doen. Slechts 1 procent zegt absoluut niet te willen beeldbellen. Als beeldbellen wordt ingezet wil overigens iets meer dan de helft van de deelnemers dat dit wordt opgenomen om nog eens terug te kijken. Daar valt nog wel wat werk te verzetten bij de specialisten die soms wat huiverig zijn, vanwege mogelijke juridische consequenties.

Uit de beantwoording van andere vragen valt op te maken dat vrijwel alle panelleden gebruik maken van een smartphone, een tablet, social media, skype, Facetime en digitale belastingaangifte. Zij willen dan ook op elk moment digitale inzage in hun persoonsgegevens die het ziekenhuis registreert. Er werd wel zorg uitgesproken over de databeveiliging tegen hackers. Het liefst zouden ze daarom met hun DigiD kunnen inloggen en het ziekenhuis verwacht dat dit vanaf het najaar mogelijk is.

Schweig is 2,5 jaar lid van de cliëntenraad en ziet het patiëntenpanel als een van de ’tools’ om de zorg beter af te stemmen op de patiënt. ,,We houden bijvoorbeeld ook al spiegelgesprekken waar patiënten na hun behandeling op de afdeling vertellen hoe ze alles hebben ervaren. Het afdelingspersoneel doet er tijdens dat spiegelgesprek even het zwijgen toe en luistert alleen. Daar kun je veel van leren. Het panel is, anders dan de spiegelgesprekken, afdelingsoverstijgend en kan worden ingezet op meer toekomstgerichte veranderingen in het ziekenhuis.’’

Voor het ziekenhuis van de toekomst zet het Spaarne Gasthuis ook zogenaamde focusgroepen in. Bestuursvoorzitter Ivo van Schaik: ,,We denken na welke patiënten we in het nieuwe ziekenhuis zien en hoe hun patiëntenreis in en buiten het ziekenhuis verloopt. We hebben dat uitgewerkt voor zeven verschillende categorieën. Dus zeven verschillende patiëntreizen. Van chronische patiënten, tot kwetsbare ouderen en hun familieleden, zwangere vrouwen en hun partners, et cetera. In de focusgroepen denken zij mee over hoe zo’n patiëntreis er uit zou moeten zien zodat we kunnen bepalen wat dat betekent voor een nieuw gebouw. Dat is niet meer een klus die alleen de architect en de aannemer uitvoeren.’’

Een belangrijke opgave wordt om de patiënt die zich onzichtbaar houdt toch te betrekken bij zorgvernieuwing. Jacqueline Schweig: ,,Je ziet in het panel en de focusgroepen de mensen die gewend zijn digitaal te werken. Maar er zijn natuurlijk ook veel patiënten die zich er niet mee bezighouden. Omdat ze digi- of analfabeet zijn of anderstalig. In het bereiken van die belangrijke groep zullen we nog meer tijd en energie moeten steken.’’

Bron: Haarlems Dagblad
Auteur: Jacob van der Meulen
Foto: United Photos/Toussaint Kluiters

Word lid van het Spaarne Gasthuis patiëntenpanel.