Waarom zoveel mensen in het noorden van de provincie dementie hebben

Bijna iedereen kent wel iemand in zijn omgeving die dementie heeft. Niet zo gek, want Noord-Holland Noord telt bijna 14.000 mensen met deze ziekte, zo leert een meting van Alzheimer Nederland en het RIVM. Sterker nog, dat aantal zal de komende 25 jaar verdubbelen tot ruim 25.000. In een gebied waar momenteel zo'n 160.000 ouderen wonen, is dat een behoorlijk aantal. Hoe komt dat?

"De grootste risicofactor om dementie te krijgen, is leeftijd. We worden steeds ouder en ook gezonder oud", verklaart Tim Vaessen, klinisch neuropsycholoog in het Spaarne Gasthuis, deze toename. Hij is gespecialiseerd in niet-aangeboren hersenletsel.

Ook vergrijzing speelt hierin een rol, zegt Maureen Wijnschenk van zorgorganisatie Omring. En omdat de regio veel vergrijsde gemeenten heeft, stijgt ook het aantal mensen met dementie in dit gebied. "In West-Friesland en de Noordkop hebben we zelfs te maken met een dubbele vergrijzing." Dit betekent dat er steeds meer ouderen komen die ook steeds ouder worden.

"Het is een grote, ingewikkelde uitdaging waar we voor staan", erkent directeur-bestuurder Susanne Zuidhof van Geriant, een zorgorganisatie die mensen met dementie en hun naasten in Noord-Holland Noord begeleidt. "Iemand met dementie heeft steeds meer ondersteuning en zorg nodig. En dat zal met het toenemen van het aantal mensen met dementie in de toekomst alleen maar lastiger worden, vooral ook omdat er steeds minder zorgpersoneel beschikbaar is."

Dit vraagt om scherpere keuzes, zegt Zuidhof. Juist vanwege deze toename, zo legt ze uit, is het belangrijk om de maatschappij hierop beter voor te bereiden en in te richten. Het doel: langer thuis wonen. Het middel: het inzetten van informele zorg door bijvoorbeeld familie, vrijwilligers, buren en casemanagers.

"We kijken hierbij vooral naar datgene wat iemand nog wél kan om zelfstandig en langer thuis te kunnen blijven wonen, en dat op een prettige manier, met een stevig netwerk om je heen waar je op terug kunt vallen."

Zuidhof: "Zo richten we in Hoogkarspel en Bovenkarspel buurten in waar inwoners naar elkaar omzien en contact hebben. Zoiets kan heel laagdrempelig zijn. Een buurman die aanbiedt om de container buiten te zetten, of een buurvrouw die de boodschappen doet of een praatje met je maakt."

Naast het opzetten van passende woonvormen, met digitale ondersteuning, wil Omring meer werk maken van ontmoetingsplekken. "Dat zijn plekken waar ze welkom zijn voor een kopje koffie, kunnen meedoen met een (dag)activiteit of een praatje kunnen maken, zodat ze langer vitaal en zelfredzaam blijven." Maar, licht Wijnschenk toe: "Wat er écht moet gebeuren is dat we met elkaar op deze uitdaging inspelen door slim samen te werken."

Bij dementie denkt men vaak al snel aan ouderen, maar ook jongere mensen kunnen deze ziekte krijgen. Die begint meestal tussen de 40 en 65 jaar, waarbij frontotemporale dementie (FTD) relatief vaak voorkomt, legt Tim Vaessen van het Spaarne Gasthuis uit. Bij deze vorm van dementie raken de voorste delen van de hersenen aangetast.

Exacte cijfers zijn er (nog) niet, maar naar schatting lijden zo'n 450 mensen in de regio hieraan. En ook dat aantal zal alleen maar toenemen, benadrukt Vaessen, mede omdat de ziekte alsmaar beter en eerder herkend wordt. "Bij jonge mensen duurt het bijna twee keer zo lang voordat de juiste diagnose gesteld wordt dan bij ouderen. Zij hebben vaker last van psychische klachten of gedragsveranderingen, waardoor dementie vaak pas laat wordt herkend."