Vrouwspecifieke gezondheidsklachten raken de hele maatschappij

"Lang werd van vrouwspecifieke aandoeningen gezegd dat het nu eenmaal hoort bij het vrouw-zijn. Veel aandoeningen werden daarom niet serieus genomen”, vertelt Vollebregt. “Dat is onterecht, want de impact van deze klachten is heel groot. Ze hebben namelijk niet alleen gevolgen voor de gezondheid van vrouwen en een negatieve invloed op hun carrièrekansen, maar raken de hele maatschappij. Zo worden er jaarlijks miljarden aan zorgkosten en ziekteverzuimkosten gemaakt.”

Vollebregt maakte ruim zes jaar deel uit van het bestuur van de wetenschappelijke beroepsvereniging voor gynaecologen (NVOG) waarvan twee jaar als voorzitter. “In die tijd zag ik dat er veel te weinig aandacht was voor de goedaardige gynaecologische aandoeningen. Terwijl dagelijks te zien is hoe groot de impact van deze aandoeningen is. In die tijd was er wel een toenemende aandacht voor vrouwspecifieke hartklachten. Ook daar is heel lang te weinig naar gekeken. Gek, want vrouwen overlijden vaker aan een hart- of vaatziekte dan mannen en de problemen ontwikkelen zich bij vrouwen heel anders.” Vollebregt merkt dat vrouwen vaak pas laat met hun klachten op haar spreekuur komen. “Er rust nog steeds een taboe op het onderwerp en bovendien denken veel vrouwen dat hun klachten er nu eenmaal bij horen. Dat is zo zonde, want hoe eerder we weten wat er aan de hand is, hoe eerder we iemand kunnen behandelen. Bij een aandoening als endometriose bijvoorbeeld, geldt dat een vroege behandeling de kwaliteit van leven enorm kan verbeteren.”

Samen met organisatie WOMEN Inc. en collega Judith Huirne wilde Vollebregt in kaart brengen wat de individuele en maatschappelijke gevolgen zijn van vrouwspecifieke aandoeningen. Na gesprekken met het ministerie van VWS en ZonMw over de urgentie van dit onderwerp, kregen de NVOG en WOMEN Inc. groen licht voor het uitvoeren van een uitgebreid onderzoek in samenwerking met het Kennisinstituut. Daarbij waren zowel gynaecologen als huisartsen, bedrijfsartsen, seksuologen, gezondheidseconomen en patiëntenorganisaties betrokken. Het resultaat van het onderzoek stond in december 2023 in het rapport ‘Maatschappelijke acceptatie van vrouwspecifieke aandoeningen’, dat ook overhandigd is aan de toenmalige minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers. “Het rapport laat zien dat het taboe dat nog altijd op deze aandoeningen rust, de ontwikkeling van begrip en kennis ernstig in de weg heeft gezeten.”

Om inzichtelijk te maken wat meer aandacht voor de gezondheid van vrouwen de samenleving financieel kan opleveren, publiceerde WOMEN Inc. in maart 2024 de resultaten van een tweede onderzoek, waarbij Vollebregt als adviseur betrokken was. Uit deze analyse blijkt dat een tijdige herkenning en diagnose in combinatie met goede behandeling de maatschappij 7,6 miljard euro per jaar kan besparen. Het gaat dan om klachten gerelateerd aan endometriose, de overgang, veelvoorkomende psychische aandoeningen en hart- en vaatziekten bij vrouwen. “Volgens een recent rapport van onder andere het McKinsey Health Institute, staan vier vrouwspecifieke aandoeningen in de top 5 van de tien aandoeningen die voor meer dan de helft bijdragen aan de potentiële economische winst van betere zorg voor vrouwen. Dit alles impliceert dat de totale mogelijke kostenbesparingen door betere kennis over het vrouwenlichaam, aanzienlijk hoger kunnen uitvallen dan de geschatte 7,6 miljard per jaar.”

Nu door onderzoek inzichtelijk is geworden waar de kennisachterstand zit, gaat fase 2 van het project van start. In deze fase gaat de aandacht uit naar drie aandoeningen met de grootste impact: bekkenbodemproblemen, cyclus gerelateerde problemen (inclusief cyclus gebonden buikpijn) en hormoon gerelateerde aandoeningen. “Ons doel is om snellere diagnoses te kunnen stellen en vrouwen eerder en beter te kunnen behandelen. Daarom hebben we per aandoening een wetenschapsagenda opgesteld met onderzoeksvragen die we geprioriteerd hebben”, legt Vollebregt uit. “Maar dat betekent ook dat vrouwspecifieke klachten moeten worden ingebed in de academische wereld in samenwerking met de STZziekenhuizen.

Op dit moment zijn er relatief weinig hoogleraren die zich met dit onderwerp bezighouden, terwijl zij juist de motor vormen voor wetenschappelijk onderzoek. In fase 2 is ook aandacht voor de implementatie: hoe zorgen we ervoor dat bestaande kennis breed gedeeld én toegepast wordt? Zo zouden vrouwspecifieke aandoeningen meer aandacht moeten krijgen in de geneeskundeopleidingen, dáár begint het.” Maatschappelijke bewustwording speelt volgens Vollebregt een grote rol, zowel bij vrouwen zelf, als bij zorgprofessionals. “Samen met de partijen die betrokken waren bij de eerste fase van het onderzoek, willen we een alliantie oprichten met een bijbehorend kennisplatform waar alle betrouwbare informatie gebundeld wordt.” Vollebregt hoopt dat er uiteindelijk een nationaal gezondheidsplan komt, specifiek gericht op gezondheidszorg voor vrouwen. “Met de kennis die we nu hebben, kunnen we daar eigenlijk niet meer onderuit.”

Tekst: Lyanneke Krauss